Brussels staatssecretaris voor Erfgoed Ans Persoons stelt federale Regie der Gebouwen in gebreke en eist dringende restauratie van Chinees Paviljoen en Japanse Toren
Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed heeft, na vele pogingen tot dialoog met staatssecretaris Mathieu Michel, de opdracht gegeven aan de gewestelijke administratie urban.brussels om de Regie der Gebouwen in gebreke te stellen voor de verloedering van de Japanse toren en het Chinees Paviljoen. Gezien de slechte staat van de gebouwen, en aangezien ze sinds 2019 geklasseerd zijn, vraagt Ans Persoons dat staatssecretaris Mathieu Michel, die bevoegd is voor de Regie der Gebouwen, dringend zijn verantwoordelijkheden opneemt. De renovatie en opwaardering van deze erfgoedgebouwen moet zo snel mogelijk opgestart worden en een prioriteit worden van de volgende federale regering.
“Ondanks de vele vruchteloze pogingen tot de dialoog , en na verschillende herinneringen gestuurd te hebben naar staatssecretaris Mathieu Michel, blijft de toestand van de Japanse Toren en het Chinees Paviljoen de laatste jaren achteruitgaan. De situatie is uiterst zorgwekkend, terwijl deze sites geklasseerd zijn. Ze verder laten verkommeren is onaanvaardbaar! Deze gerechtelijke procedure is de laatste hefboom die het Brussels gewest kan gebruiken, om de onherroepelijke beschadiging van dit uitzonderlijk erfgoed te voorkomen. Wij roepen staatssecretaris Mathieu Michel op tot actie en vragen dat deze erfgoedsites op de prioriteitenlijst van de volgende federale regering geplaatst worden.” zegt Ans Persoons, Brussels Staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed.
Ingebrekestelling om dit uitzonderlijk erfgoed te redden
De pogingen tot overleg en de herinneringen brachten niets op, daarom is de instructie gegeven aan urban.brussels om de Regie der Gebouwen in gebreke te stellen om de Japanse Toren en het Chinees Paviljoen grondig te restaureren. Het Brussels Gewest vraagt de federale Regie der Gebouwen om binnen de 10 dagen haar precieze intenties te presenteren, en de maatregelen die ze zal nemen om aan haar wettelijke verplichtingen van onderhoud en behoud van een geklasseerd goed te voldoen.
Zo niet behoudt het Brussels Gewest zich het recht voor om bij de Voorzitter van de Rechtbank van Eerste Aanleg van Brussel een vordering tot staking te vragen, ter voorkoming van schade aan de omgeving, op basis van de wet van 12 januari 1993. De vordering tot staking kan leiden tot de veroordeling en verplichting van het herstellen van de goederen in hun oorspronkelijke staat.
Buiten deze twee sites in Laken, roept het Brussels Gewest de federale overheid ook op om haar verantwoordelijkheden op te nemen in verband met andere geklasseerde goederen waarvan de toestand zorgwekkend is. Het gaat om het zwembad van de Résidence Palace in de Europese Wijk, een dossier dat ook al 20 jaar aansleept, en om de Orangerie van het Domein van Hertoginnedal in Oudergem. De site van Hertoginnedal is eigendom van de Koninklijke Schenking en wordt door de Regie der Gebouwen gehuurd voor de Kanselarij van de Eerste Minister.
Proces-verbaal toont zorgwekkende toestand
De Japanse Toren en het Chinees Paviljoen zijn federale eigendommen die toebehoren aan de Regie der Gebouwen, dat ook bevoegd is voor hun goede behoud en renovatie. In oktober 2013 werd door de Regie der Gebouwen en de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) beslist om beide sites te sluiten wegens dringende veiligheidsproblemen. Sindsdien ging heel het complex “Musea van het Verre Oosten” toe, met het oog op de reorganisatie van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis.
In december 2019 heeft de Brusselse Regering, op initiatief van staatssecretaris voor Erfgoed Pascal Smet, beslist om de gehele Japanse Toren en het Chinees Paviljoen als monument te beschermen, waaronder ook de elementen van decoratie en meubilair, en de tuin van de Japanse Toren als landschap te beschermen. Dit had de Regie der Gebouwen moeten wakker schudden.
In het proces-verbaal van opgesteld op 5 januari 2023 door de gewestelijke administratie urban.brussels, werden zorgwekkende vaststellingen gedaan die kunnen leiden tot onherroepelijke schade. Een deel van het decoratieve plafond en verschillende sierstukken zijn losgekomen. Er is waterinsijpeling en er is een vochtprobleem dat het parket aantast. Bovendien zijn verschillende stukken hout aan het rotten. Er zijn decoraties uit keramiek en mozaïeken die gebroken zijn of zelfs ontbreken. En er is een balkon met stabiliteitsproblemen.
De conclusie in het pv luidt: “Het verzuimen om een goed dat is ingeschreven op de bewaarlijst of geklasseerd is in goede staat te houden of het niet naleven van de bijzondere behoudsvoorwaarden zijn stedenbouwkundige inbreuken in de zin van artikel 300, 5° van het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO).”
De situatie werd afgelopen legislatuur al herhaaldelijk aangeklaagd tijdens diverse ontmoetingen tussen het kabinet Pascal Smet/Ans Persoons en staatssecretaris Mathieu Michel en/of zijn kabinet, en onder andere via een brief van 20 juli 2023 die geadresseerd was aan staatssecretaris Mathieu Michel, bevoegd voor de Regie. Er werd hier echter geen enkel concreet gevolg aan gegeven.
Geklasseerde monumenten, uniek door hun architectuur
Het Chinees Paviljoen en de Japanse Toren zijn uitzonderlijke en unieke goederen, ware getuigen van een periode en van een Oosterse architectuur. Deze twee monumenten en hun tuinen werden gebouwd op vraag van koning Leopold II, tussen 1901 en 1905. De koning wenste rond zijn domein een openluchtmuseum creëren met gebouwen die verwezen naar het Verre Oosten. Deze twee gebouwen werden ontworpen door de Parijse architect Alexandre Marcel. Hij werd geïnspireerd door de “Wereldreis” van de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1900. Het geheel werd in 1909 geschonken aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken om de relaties te bevorderen tussen enerzijds België en anderzijds China en Japan.
Het Chinees Paviljoen heeft een stijl die typisch is voor het Zuiden van China, met een herkenbare dakvorm, maar de rijke ornamenten aan de gevel brengen verschillende Chinese stijlen samen. Het nodige hout voor de Japanse Toren werd besteld bij een gerenommeerde schrijnwerkerij in Tokyo, en werd in Laken gemonteerd. De binnendecoratie is uniek door de integratie van authentieke elementen uit de Edoperiode en het Meiji-tijdperk (Tokyo, 18de en 19de eeuw). De klassering van de site betreft ook de tuin rondom de Japanse Toren en de talrijke opmerkelijke bomen, zoals de grootste Japanse Katsura van het Gewest. Het park rondom het Chinees Paviljoen is al geklasseerd sinds 12 juni 1997.
Nils Quintelier