De federale overheid en het Brussels Gewest nemen samen het initiatief om het koloniale verleden een plaats te geven in Brussel
Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Ans Persoons en federaal staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine lanceren samen met federaal minister voor Beliris Karine Lalieux de eerste concrete maatregelen om de Brusselse openbare ruimte en de federale wetenschappelijke instellingen te dekoloniseren.
De timing van de lancering van deze gezamenlijke initiatieven in het begin van de zomer is geen toeval. 30 juni is een symbolische datum, want 63 jaar geleden (op 30 juni 1960) werd Congo onafhankelijk.
De federale overheid en het Brussels Gewest werken samen aan verschillende initiatieven. Deze initiatieven betreffen enerzijds de verdere analyse van de collecties in het Africa Museum en de lancering van een oproep om het standbeeld van Leopold II in het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis te contextualiseren. En anderzijds de concretisering van drie acties uit het Brusselse actieplan voor de dekolonisatie van de openbare ruimte. Hiervoor wordt, in samenwerking met Beliris, een projectoproep gelanceerd.
“Het koloniale verleden van België is nog steeds heel aanwezig in de openbare ruimte in onze hoofdstad. Denk maar aan standbeelden, straatnamen en tal van gebouwen en plaatsen. Die koloniale periode is een donkere bladzijde uit onze geschiedenis die we nu eindelijk samen een plaats gaan geven. Het dekolonisatieplan van de Brusselse regering zal de leidraad vormen hiervoor en voorziet 14 concrete acties om koloniaal erfgoed van context te voorzien, aan te passen of weg te nemen. Het Brussels Gewest en de federale overheid slaan de handen in elkaar om deze acties te realiseren. Het werk dat we doen is belangrijk voor huidige en toekomstige generaties Brusselaars en Belgen en we willen hiermee ook internationaal een voorbeeldrol opnemen,” zegt Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed.
"Een kopie van het gekende ruiterstandbeeld van Leopold II domineert vandaag de Grote Narthex van het Koninklijke Museum voor Kunst- en Geschiedenis in het Jubelpark. Op 30 juni, de verjaardag van de onafhankelijkheid van Congo, lanceer ik deze oproep voor kunstenaars om dit standbeeld te contextualiseren. Met deze interventie wil ik het publiek aanmoedigen om na te denken over het principe van kolonisatie en het lijden van de slachtoffers van deze periode in onze geschiedenis. Het gaat niet om het uitwissen van dit erfgoed dat de geest van een tijdperk weerspiegelt, maar om het in de huidige context te plaatsen en er een kans van te maken om ons verleden in vraag te stellen en samen te bouwen aan de samenleven van vandaag en morgen", zegt Thomas Dermine, staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid.
“Beliris is al 30 jaar een hechte partner van het Brussels Gewest en is bijzonder trots om vandaag te kunnen deelnemen aan de inspanningen van het gewest om de openbare ruimte in onze hoofdstad te dekoloniseren. Dankzij de 200.000 euro die Beliris ter beschikking stelt, worden binnenkort een aantal belangrijke initiatieven gelanceerd via een oproep tot kandidaatstelling, met name voor de oprichting van een debat- en documentatiecentrum. Het imago van Brussel hangt ook af van zijn vermogen om de confrontatie met zijn geschiedenis aan te gaan en te bouwen aan een gewest dat iedereen welkom heet. ” zegt Karine Lalieux, minister bevoegd voor Beliris
Een Brusselse oproep in samenwerking met BELIRIS voor de uitvoering van drie sleutelacties van plan voor de dekolonisatie van de publieke ruimte in Brussel.
De Brusselse regering keurde het actieplan “dekolonisering van de openbare ruimte in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest” in mei goed. Dit plan kwam er op initiatief van de vorige Brusselse staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed, Pascal Smet. Het bevat 14 concrete acties die momenteel worden gelanceerd. Dit plan is de eerste grote concrete stap naar de dekolonisatie van de Brusselse openbare ruimte. Het is een belangrijke stap in de dekolonisatie van onze samenleving, die een voortdurend sociaal, politiek en cultureel engagement vereist. Het doel is om een inclusiever Brussel te ontwikkelen waar elke Brusselaar zich erkend en gewaardeerd voelt. Het Brussels Gewest wil een voortrekkersrol spelen in de dekolonisatie en een voorbeeld zijn voor vele andere steden in België en daarbuiten. Concreet is deze Brusselse oproep tot kandidaatstelling gericht op de oprichting van een centrum voor documentatie, debat, evenementen en tentoonstellingen over het koloniale thema in het Lever House, de oprichting van een centrale gewestelijke opslagplaats voor standbeelden en andere koloniale herdenkingsmonumenten die uit de openbare ruimte zijn weggenomen en de oprichting van een monument ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Belgische kolonisatie van Congo, Rwanda en Burundi.
In het kader van de uitvoering van de acties uit het dekolonisatieplan stelt het Brussels Gewest in samenwerking met Beliris een budget van 200.000 euro ter beschikking voor de lancering van een oproep tot kandidaatstelling om drie sleutelacties concreet in te vullen:
- Ten eerste zal urban.brussels de haalbaarheid bestuderen van een centrum voor documentatie, debat, evenementen en tentoonstellingen over het koloniale thema in Brussel en België in een internationale context. Het centrum zou onderdak vinden in het Lever House in de Koningsstraat. Urban.brussels voert de studie uit en coördineert ze in overleg met de werkgroep dekolonisatie van de openbare ruimte en met de Brusselse staatssecretarissen voor Erfgoed en Gelijke Kansen. Om dit project vorm te geven, zal ook de samenwerking tussen het Brussels Gewest en het Federaal Wetenschapsbeleid worden uitgebouwd. Het Rijksarchief, de Koninklijke Bibliotheek en het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika beschikken over belangrijke collecties en expertise. (Actie 5)
- Ten tweede zal Urban.brussels de mogelijke pistes onderzoeken voor de oprichting van een monument ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Belgische kolonisatie van Congo, Rwanda en Burundi. (Actie 7)
- Tot slot worden de mogelijkheden voor de oprichting van een centrale gewestelijke opslagplaats geanalyseerd waar koloniale standbeelden en andere koloniale monumenten die uit de openbare ruimte worden verwijderd, worden ondergebracht. Een dergelijke locatie zou geen louter logistieke functie hebben, maar een openbare en symbolische plek worden. (Actie 8)
Een gezamenlijke oproep aan artiesten om het ruiterstandbeeld van Leopold II te contextualiseren.
Dit initiatief maakt deel uit van een bredere waaier aan acties die de komende jaren zullen worden uitgevoerd. Het AfricaMuseum zal het onderzoek naar de herkomst van voorwerpen uit het koloniale verleden uitbreiden. Er werd een budget van 2,3 miljoen euro vrijgemaakt om museumcollecties uit Congo te bestuderen.
Met de steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en BELSPO lanceren de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis een projectoproep voor kunstenaars en curatoren. Het ruiterstandbeeld van Leopold dat zal worden gecontextualiseerd, is een origineel werk in gips van het ruiterstandbeeld van Leopold II door Thomas Vinçotte (1850-1925), waarvan een definitieve bronzen versie op het Troonplein werd geplaatst. Een andere versie werd overgebracht naar Mont Ngaliema in Kinshasa. Het ruiterstandbeeld maakt deel uit van de collectie van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in het Jubelpark.