Het Brussels Noordstation wordt erkend als Brussels erfgoed van het Brussels Gewest.
28 november 2025
KabinetAnsPersoons_Noordstation_9.jpg)
Het Noordstation wordt door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, op voorstel van staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Ans Persoons, ingeschreven op de bewaarlijst van het gewestelijk erfgoed. Door deze beslissing wordt de erfgoedwaarde van het treinstation van de NMBS erkend. Door deze beslissing wordt het behoud van de opmerkelijke historische elementen van dit iconisch gebouw van het Brusselse modernisme verzekerd.
“Het Noordstation is niet zomaar een plek waar je passeert, of een puur functioneel gebouw: het is een van de belangrijkste toegangspoorten tot Brussel en een herkenningspunt in het stadslandschap van onze hoofdstad. Dit spoorwegerfgoed erkennen, beschermen en waarderen, houdt dus een bevestiging in van de identiteit van onze stad, en zorgt ervoor dat zijn typische naoorlogse modernistische architectuur voor de toekomstige generaties bewaard blijft. Deze erfgoedbescherming past trouwens in de wil van het Gewest om dit uitzonderlijke gebouw op te waarderen in het kader van de lopende transformatie van de Noordwijk tot een echte leefomgeving“, verklaart Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed.
Van klokkentoren tot perrons
De beslissing van de Brusselse Regering om bepaalde delen van het Noordstation, gelegen in de Vooruitgangsstraat in Schaarbeek, als monument in te schrijven op de bewaarlijst volgt op een aanvraag tot bescherming als monument van de volledige site die werd ingediend door de vzw BRAL op 14 december 2022. Na een gunstig advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (KCML) op 1 februari 2023 heeft de Brusselse Regering beslist om de procedure tot inschrijving op de bewaarlijst op te starten.
De erkenning tot Brussels erfgoed richt zich op verschillende elementen van het gebouw. Het gaat om:
- de klokkentoren;
- de gevels in natuurlijke steen en in beige baksteen (behalve de delen geïntegreerd in het CCN);
- de daken;
- de lokettenzaal, met zijn monumentale trap in U-vorm;
- de zaal van het voormalige treinmuseum, de mezzanine, en de kantoren op de derde verdieping;
- de zeven perrons en hun kenmerkende inrichtingen met hun luifels, banken, klokken en schuilhuisjes.
De inschrijving op de bewaarlijst is één van de twee wettelijke permanente beschermingsmaatregelen zoals voorzien in het Brussels Wetboek voor Ruimte Ordening die ervoor zorgt dat de elementen met historische en architecturale erfgoedwaarde van een site erkend, bewaard en beschermd worden. De eigenaar van het gebouw, in dit geval de NMBS, kan in samenspraak met Urban het gebouw wel nog steeds aanpassen aan de moderne noden en het comfort van de reizigers, met respect voor het erfgoed. Het gaat dan om de installatie van bijvoorbeeld roltrappen, liften, beeldschermen, luidsprekers of aanpassingen voor mensen met een beperkte mobiliteit.
Deze inschrijving van het Noordstation past in een rijtje van andere belangrijke Brusselse stations die eerder al op de bewaarlijst van het Brussels erfgoed, zoals het Centraal Station (ingeschreven op 16 maart 1995) en de halte Congres (ingeschreven op 13 april 1995).
KabinetAnsPersoons_Noordstation_4.jpg)
KabinetAnsPersoons_Noordstation_42.jpg)
KabinetAnsPersoons_Noordstation_17.jpg)
KabinetAnsPersoons_Noordstation_32.jpg)
KabinetAnsPersoons_Noordstation_23.jpg)
Naoorlogs Brusselse modernisme
Het eerste Noordstation bevond zich niet op de huidige plek, maar wel waar nu het Rogierplein ligt. Dat station bleek het al snel niet voldoende groot te zijn om de uitbreiding van het treinverkeer aan te kunnen. Het werd verlaten en afgebroken in 1956. Het huidige Noordstation werd dus meer naar het noorden ingeplant. Het werd ook echt hoger gebouwd om te passen in de Noord-Zuidverbinding die loopt van het Noordstation naar het Zuidstation.
Het huidige Noordstation, dat gebouwd werd tussen 1938 en 1956, is het werk van de architecten Paul en Jacques Saintenoy en Jean Hendrickx-Van den Bosch. Het ligt op het grondgebied van Schaarbeek en strekt zich uit tussen de Vooruitgangsstraat en de Aarschotstraat. Het treinstation werd toen ook echt 'hoger' gebouwd om het in te passen in de Noord-Zuidverbinding die loopt van het Noordstation naar het Zuidstation.
De architecturale stijl van het Noordstation is geïnspireerd op de klassieke architectuur die aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog het straatbeeld domineerde. Met zijn kubistische volumes, zijn strikte symmetrie en het verticale ritme van zijn gevels heeft het gebouw een monumentale en evenwichtige uitstraling. Het is een voorbeeld van het modernisme dat kenmerkend is voor de grote Belgische openbare gebouwen uit de periode vlak na de oorlog.
In Brussel zien we deze stijl terug in verschillende iconische bouwwerken, zoals het Tentoonstellingscentrum aan de Heizel en ook langs de hele Noord-Zuidverbinding: de Ravensteingalerij, de Nationale Bank, de Kunstberg, de Koninklijke Bibliotheek, en ook het Centraal Station en het Noordstation.
De Noordwijk zit volop in een metamorfose
Brussel heeft grote ambities voor de Noordwijk. De visie die gelanceerd werd door Pascal Smet en vandaag voortgezet wordt door staatssecretaris Ans Persoons is erop gericht om de wijk te transformeren tot een levendige, groene en multifunctionele ruimte.
De inschrijving van het Noordstation op de bewaarlijst is een symbolische etappe in deze metamorfose. De Brusselse Regering erkent nu volmondig de erfgoedkundige en architecturale waarde van dit iconische gebouw en herbevestigt zijn wil om er een centraal punt van te maken in de herontwikkeling van de wijk.
De toekomstige Noordwijk zal draaien rond vijf krachtlijnen:
- Een groene en stedelijke wijk, met nieuwe openbare ruimten zoals het Becopark, het Zennepark en het vernieuwde Maximiliaanpark.
- Een multifunctionele, levendige en dynamische wijk, waar wonen, werken en ontspanning samengaan in gemengde gebouwen zoals ZIN, de voormalige Proximustorens of de nieuwe hotels maar ook de universiteitspool van KULeuven en UCL-Saint Louis. Een wijk waar dag en nacht beweging is dankzij de aangename openbare ruimten en de horecazaken.
- Een culturele wijk, gedragen door KANAL-Centre Pompidou, het vernieuwde Kaaitheater, Magasin 4 en de toekomstige culturele ontmoetingsplek Track in het Noordstation.
- Een goed verbonden wijk, versterkt door de toekomstige metrolijn 3, een nieuwe tramlijn naar Tour en Taxis en betere fietsinfrastructuur.