Het kantoor en het persoonlijke appartement van architecte Simone Guillissen-Hoa, een van de eerste vrouwelijke architecten van België, beschermd als monument
Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed, kondigt aan dat verschillende delen van het gebouw, gelegen aan de Langeveldstraat 21 in Ukkel, waarin zich het kantoor en het persoonlijke appartement van architecte Simone Guillissen-Hoa bevinden, beschermd zijn als monument. Als voorvechtster van de modernistische architectuur was Simone Guillissen-Hoa een van de eerste vrouwen in België die een eigen architectenbureau oprichtte. Haar carrière en persoonlijke leven stelden voortdurend de grenzen en conventies van geslacht, afkomst en religie in vraag. Met de bescherming van dit gebouw erkent de Brusselse regering de erfgoedwaarde ervan. Het huis van Guillissen-Hoa is van historisch belang door het unieke ontwerp, dat ook de originele en ongewijzigde binneninrichting en het door haar ontworpen meubilair omvat.
“Simone Guillissen-Hoa, die lange tijd in de schaduw stond van mannelijke architecten en onzichtbaar bleef in de geschiedenis van de architectuur, komt in 2024 eindelijk in de schijnwerpers te staan door deze bescherming en de tentoonstelling die aan haar is gewijd in het CIVA. Als lid van het Verzet en pionier in de verdediging van vrouwenrechten en de rechten van vrouwelijke architecten heeft Simone Guillissen-Hoa haar stempel gedrukt op onze collectieve geschiedenis. Haar bijdrage aan de modernistische architectuur wordt nu eindelijk naar waarde geschat. ” verklaart Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed.
Rue Langeveld 21, ULB © urban.brussels, 2022
Rue Langeveld 21, plan du 4ième étage avec l'appartement et le bureau de l'architecte, ACU/Urb. 16-22958 (1962)
Bescherming van het persoonlijke appartement van architecte Simone Guillissen-Hoa
Het gebouw in de Langeveldstraat 21 te Ukkel werd in 1962-1963 door Simone Guillissen-Hoa ontworpen. Het herbergt ook de persoonlijke woning en het kantoor van Simone Guillissen-Hoa en wordt gekenmerkt door de kwaliteit van zijn architecturale lijnen en de finesse van zijn details.
De voorgevel wordt getypeerd door de sterke horizontale lijnen die de organische vormgeving benadrukken. Het geheel vormt een elegante abstracte en geraffineerde compositie in de architectuurstijl van Simone Guillissen-Hoa. De kwaliteit van het werk van deze architecte en pionier is eveneens goed te zien in het ontwerp van de plannen van de verschillende appartementen. De appartementen werden modulair ontworpen, zodat ze aan de behoeften van elke klant zouden kunnen worden aangepast.
Het privéappartement getuigt ook van het talent van Simone Guillissen-Hoa. Het benadrukt het natuurlijke licht, dat zich overal een weg baant via een vernuftig spel van volumes en materialen. De circulatie tussen de verschillende ruimten gebeurt op bijzonder vloeiende en doordachte wijze. Hoewel het appartement en het kantoor met elkaar in verbinding staan, zorgt een dubbele inkom ervoor dat er een publieke toegang is voor het professionele vertrek en een privétoegang naar het appartement, waardoor beide functies toch van elkaar gescheiden zijn.
Tot slot is het appartement als een totaalproject opgevat, aangezien de meubels ook van de hand van de architecte zijn. Deze meubels zijn nog ter plaatse aanwezig en dragen duidelijk bij tot de inrichting van de ruimten. Ze zijn subtiel ingepast in de vertrekken en bieden tegelijk voldoende opbergruimte, zodat de kamers niet te vol zouden staan.
“De klassering van het eerste gebouw van Simone Guillissen-Hoa op haar eigen naam* is een mooie overwinning voor het Brusselse erfgoed. Het maakt de weg vrij voor een rijke (her)ontdekking en dringende bescherming van het erfgoed van deze modernistische architecte en haar tijdgenoten. ” zegt Apolline Vrancken, architect & FNRS doctoraatsonderzoeker aan de Faculteit Architectuur La Cambre-Horta ULB / Specialist in genderverhoudingen in de ruimte en stedelijke gelijkheid.
Herontdekking van een onzichtbaar gebleven vrouwelijke architecte en haar ongelooflijke bijdrage aan de Belgische architectuur
Simone Guillissen-Hoa wordt in 1916 geboren in Peking. Ze studeerde architectuur in België bij La Cambre, waar ze in 1938 als vierde vrouw afstudeerde. Vermoedelijk is ze evenwel de eerste vrouw die het beroep van architect werkelijk uitoefent. Ze werkt kort samen met Jacques Dupuis en ontwerpt zelf verschillende meesterwerken, waaronder het sportcentrum van Jambes, Villa La Quinta in Court-Saint-Etienne en het cultuurhuis in Doornik.
Haar leven omspande de belangrijkste gebeurtenissen van de twintigste eeuw, van het begin van de Chinese Revolutie tot de wederopbouw na de oorlog, via het Verzet in bezet België. In de jaren 1950 was ze lid van Soroptimist, een vrouwenrechtenorganisatie, en in de jaren 1970 hielp ze bij de oprichting van de International Union of Women Architects.
Haar architectuurstijl wordt gekenmerkt door een organisch modernisme dat is afgestemd op een strakke ruimtelogica en sobere lijnen. Dat zorgt ervoor dat ze waarschijnlijk een van de voornaamste figuren van het Belgische modernisme is.
Het CIVA wijdt momenteel zijn eerste monografische tentoonstelling aan het leven, het werk en de nalatenschap van de in China geboren Belgische architecte Simone Guillissen-Hoa (1916-1996).
*Tot nu toe werden slechts drie gebouwen van SGH, die allemaal samen met Jacques Dupuis werden getekend, beschermd (De Greef, 1953; Durieu, 1954; Steenhout, 1953). De gendermechanismen die een rol spelen bij de receptie en de toegang (of niet) tot het nageslacht van vrouwelijke architecten zijn duidelijk. Paradoxaal genoeg zijn mannelijke medewerkers zowel vectoren van zichtbaarheid als - vooral - van onzichtbaarheid ...