Het stripverhaal mag zich voortaan Brusselse immaterieel cultureel erfgoed noemen

Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed heeft vanochtend in het Belgisch Stripcentrum aangekondigd dat de “ stripkunst ” wordt opgenomen in het immaterieel cultureel erfgoed van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Na de speculoos, het nachtleven, de stoet van de Ommegang of de traditie van de staafpoppen ​ komt nu de stripkunst als 20ste element op de lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van het Brussels gewest. ​ De aanvraag wordt ondersteund door het Brussels Stripmuseum en een grote gemeenschap waaronder auteurs, uitgevers, boekhandelaars, bibliothecarissen en lezers. Brussel wordt zo het eerste gewest in België dat deze kunstvorm erkent als immaterieel erfgoed. Het gaat om een eerste noodzakelijke etappe voor de toekomstige indiening van een kandidatuur bij UNESCO als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid.

“Het stripverhaal, de negende kunst, is zonder twijfel een van de belangrijkste symbolen van Brussel en haar identiteit. De stripkunst is alomtegenwoordig in onze stad. Van straatnamen tot standbeelden, van een parcours met muurschilderingen tot in de musea en op festivals, overal kom je het stripverhaal tegen. Iedereen is er gek van en het wordt zelfs ook al onderwezen op de universiteit. De stripkunst is een echte Brusselse bijzonderheid, die nu eindelijk erkend wordt als immaterieel ​ cultureel erfgoed van ons gewest. Dit is het bewijs dat het stripverhaal een belangrijke plaats inneemt in onze stad. En hopelijk kunnen we in 2029, ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van de eerste Kuifje-strip van Hergé, deze kunst te eren en de titel van immaterieel cultureel UNESCO-erfgoed verkrijgen. “ zegt Ans Persoons, Brussels Staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed.

De Stripkunst in Brussel

In België, en vooral in Brussel, wordt de stripkunst al bijna 200 jaar beoefend, met als een van de vroegste voorbeelden Le Déluge à Bruxelles van Richard de Querelles (1843). Maar het was Hergé, de maker van Kuifje, die in 1929 een de deur echt opende voor de ontwikkeling van het stripverhaal in ons land.

In 2020 waren strips het op een na populairste publicatietype in de Federatie Wallonië-Brussel, maar economisch gezien wel het belangrijkste medium. Wat Nederlandstalige strips betreft, publiceerde de grootste uitgever, Standaard Uitgeverij, ongeveer 80 originele creaties in het Nederlands en 125 vertalingen van het Frans naar het Nederlands. De oplages van de originele werken liggen tussen 25.000 en 70.000 exemplaren. Bij de Nederlandstalige stripuitgeverijen zijn de oplages van familiestrips zoals De Kiekeboes, FC de Kampioenen, Suske & Wiske en Jommeke het grootst. Vertalingen hebben een oplage van 5.000 tot 25.000 exemplaren, graphic novels hebben een oplage van 1.000 tot 3.000 exemplaren.

Op cultureel vlak is er in de Brusselse regio een overvloed aan musea, tentoonstellingen en festiviteiten, maar ook een heus stripparcours dat integraal deel uitmaakt van het Brusselse landschap, met meer dan 70 muurschilderingen die vooral geconcentreerd zijn in het stadscentrum, maar ook in de randgemeenten (Laken, Haren, Neder-over-Heembeek, Oudergem, enz.). Het belang van de Belgische strip is bijzonder opmerkelijk in het licht van de bescheiden omvang van het land en de relatief kleine bevolking.

Hoewel stripliefhebbers en -lezers internationaal verspreid zijn, zijn enkele van de grootste namen uit de stripwereld afkomstig uit Brussel, zoals André Franquin, Peyo, François Schuiten en Johan de Moor, en vind je hier de mooiste voorbeelden van deze kunst. De Brusselse lezers, zowel autochtoon als allochtoon, zijn allemaal van jongs af aan doordrongen van de stripcultuur, dankzij hun familiale en schoolse opvoeding, de Brusselse boekenmarkt en het culturele aanbod rond strips.

Talrijke professionals spelen vandaag een belangrijke rol in de verspreiding van het stripverhaal en zijn verspreid over het hele Brusselse Gewest. Brussel telt bijna dertig boekhandels die gespecialiseerd zijn in strips, en meer dan een dozijn stripuitgevers.

“Het werd al snel duidelijk dat het voor het Stripmuseum en de sector die wij dagelijks mogen vertegenwoordigen, een vanzelfsprekende en essentiële opdracht was om dit initiatief te steunen om het stripverhaal op te nemen in het immaterieel cultureel erfgoed van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit is een noodzakelijke eerste stap naar erkenning voor het stripverhaal, dat weliswaar al jaren erkend wordt als 9e kunst, maar nog niet door UNESCO erkend is als immaterieel cultureel erfgoed. Het is dan ook met grote trots en na veel hard werk, en met de steun van Urban, dat de 'kleine wereld' van het stripverhaal vandaag deze mooie erkenning kan vieren en er trots op kan zijn. ” legt Isabelle Debekker, directrice van het Brussels Stripmuseum, uit.

Brussel is ontegensprekelijk een belangrijke draaischijf voor de creatie van strips, en daar zijn een aantal belangrijke historische redenen voor. We sommen enkele op:

Deze verschillende historische elementen hebben bijgedragen tot een gunstig ecosysteem voor het stripverhaal in Brussel, waardoor de stad een erkend centrum is geworden voor de creatie, publicatie, promotie en waardering van deze visuele kunst.

“Strips hebben een lange geschiedenis in Brussel. Ze zijn ontstaan uit een groep uiterst dynamische mensen voor en na de oorlog, een gezegende periode voor het Belgische stripverhaal, met een bloeiende groep auteurs en uitgevers die over verbeeldingskracht beschikten en een stroming met een zeldzame kracht in het leven riepen, wat er volgens mij toe kan hebben geleid dat we in die tijd een samenloop van planeten hadden die bijna uniek was in de wereld. En dan, natuurlijk, veranderen de tijden, strips worden heel mondiaal, creativiteit verplaatst zich ook, maar er blijft, er blijft een diepgewortelde verbondenheid in Brussel met deze imaginaire wereld van strips en in een periode die nog steeds heel broos is voor auteurs, heel complex, is het belangrijk om deze geschiedenis te beschermen, deze rijkdom en dit erfgoed te beschermen. “ zegt François Schuiten, Brussels auteur.