Kunstwerken op Fontainasplein en Lumumba Square: Stad Brussel maakt namen kunstenaars bekend
Dit voorjaar lanceerde de Stad Brussel twee projectoproepen voor kunstinstallaties in de openbare ruimte. Een professionele jury weerhield twee voorstellen: Jeroen Uyttendaele zal stadsmeubilair ontwerpen met geluidskunst voor het Fontainasplein; Nelson Louis gaat aan de slag op de Lumumba Square. Nu ze officieel zijn aangesteld door het Schepencollege, kunnen de artiesten hun ideeën verder ontwikkelen en omzetten in een concrete realisatie. De kunstwerken zouden eind 2023 – begin 2024 af moeten zijn.
Ans Persoons (one.brussels - Vooruit), Schepen bevoegd voor Stedenbouw en Kunst in de Openbare ruimte: Twee Brusselse pleinen krijgen binnenkort een kunstwerk “op maat”: specifiek ontworpen om bij de eigenheid van het plein te passen. Door kunst te integreren in de openbare ruimte maken we kunst tastbaar en van iedereen. Het Fontainasplein is op zoveel vlakken een kruispunt en krijgt binnenkort een geluidskunstwerk – een primeur voor Brussel. ‘Speaking Mirror’ van Jeroen Uyttendaele wil de meerstemmige identiteit van de wijk in de verf zetten en versterken. Op de Lumumba Square zal het werk ‘Les Isolés’ van Nelson Louis een nieuwe fase inluiden in de zoektocht naar de dekolonisatie van de openbare ruimte. Dankzij de inplanting van dit werk zal ook de identiteit van dit plein worden verankerd met de Belgisch-Congolese geschiedenis.
FONTAINASPLEIN
Na de heraanleg van het Fontainasplein werd op aanraden van het Comité voor Stedelijke Kunst (CSK) een projectoproep gelanceerd voor een geluidskunstwerk. In een eerste fase (2020) werd het collectief Transcultures gevraagd de verhalen en geluiden uit de wijk vast te leggen.
In 2022 lanceerde de Stad Brussel het tweede luik van het project met een oproep voor vormgevers om stadsmeubilair te creëeren waarin/waarop een verwerking van deze verhalen beluisterd kan worden. Verscheidene artiesten hebben de projetoproep beantwoord, enkele onder hen werd gevraagd een voorontwerp te presenteren aan een vakjury bestaande uit leden van het CSK en de wijkcomités. De jury koos uiteindelijk voor het idee van Jeroen Uyttendaele: ‘Speaking Mirror’.
Deze Brusselse kunstenaar is niet aan zijn proefstuk toe op het vlak van geluidskunst. Hij stelt voor een schuine mast te plaatsen in inox dat gradueel gepolijst wordt tot het spiegelt. Hierin wordt de geluidsinstallatie verwerkt. Het spiegelvlak werd gekozen als metafoor voor de weerspiegeling van de ziel van de Fontainaswijk en zorgt voor een interactie met de luisteraar en de omgeving.
Jeroen Uyttendaele, geluidskunstenaar: Het Fontainasplein is een plek waar het lawaai van de stad zich continue en onherroepelijk manifesteert. Met deze geluidssculptuur wil ik een rustpunt creëren waar een voorbijganger wordt uitgenodigd zich op een andere manier te verhouden tegenover zijn/haar omgeving. Een plek van contemplatie en verwondering die zowel auditief als visueel tot de verbeelding spreekt. De geluidssculptuur is zo ontworpen dat de auditieve ervaring wordt versterkt door het visuele en ruimtelijke aspect van de vorm. Een vorm die de aandacht van de toeschouwer heroriënteert naar het plein en de omgeving zelf.
Philippe Close, Burgemeester: Kunstwerken in de openbare ruimte zijn belangrijk voor de Stad Brussel. Kunst toegankelijk maken voor iedereen is een wens van deze meerderheid. Aan dit kunstwerk ging een participatief creatieproces vooraf. Bedankt aan de wijk voor hun input!
LUMUMBA SQUARE
De Stad Brussel wil werk maken van de dekolonisatie van de openbare ruimte en verzoening tussen verschillende gemeenschappen. Een eerste stap kwam er in 2018 met de naamgeving van een plein aan de Naamsepoort: de Lumumba Square. Om de identiteit van het plein nog duidelijker in de verf te zetten lanceerde de Stad Brussel dit voorjaar een projectoproep voor een artistieke interventie. Op basis van de ontvangen profielen, werden 4 kunstenaars gevraagd een project voor te stellen aan een jury die bestond uit onder meer leden van het CSK en uit verenigingen en experts met kennis van zake in dekolonisatie. Kunstenaar Nelson Louis werd uiteindelijk weerhouden door de jury met zijn œuvre ‘Les Isolés’.
Nelson Louis, beeldend kunstenaar : Ik ben zeer vereerd dat ik deze projectoproep heb gewonnen. Niet alleen voor de ervaring, maar ook omwille van de verantwoordelijkheid die dit werk met zich mee brengt. Met dit project wil ik niet alleen hulde te brengen aan wijlen Patrice Emery Lumumba, maar ook aan twee martelaren die in dezelfde omstandigheden stierven: Joseph Okito en Maurice M'Polo. Ik heb mijn installatie ‘Les Isolés’ genoemd omdat deze mannen -zowel vanuit een fysiek, historisch, spiritueel of moreel oogpunt- geïsoleerd zijn in de tijd. Het werk zet zo een soort spot op de waarheid en kan mensen die minder op de hoogte zijn van deze geschiedenis helpen om de verschillende verhalen beter te begrijpen. Een volk creëert zijn eigen collectief geheugen, goed of slecht. Vandaag kan ik zeggen dat er een grote stap is gezet. Iedereen komt aan bod in dit werk en ik hoop deze missie goed te vervullen.
"Mboka elengi makasi
Eendracht maakt macht.
Si tu dis tu fais"
Nelson Louis stelt drie masten voor in de kleuren van de Democratische Republiek Congo (blauw, geel, rood). Elke mast wordt bekroond met een vuist in de richting van het standbeeld van Leopold II dat zich aan de overkant van de laan bevindt, op het Troonplein. De installatie brengt hulde aan de drie mannen uit de Congolese politieke geschiedenis die op brutale wijze werden geëxcecuteerd en opgelost in zuur na de ontsnapping van Patrice Lumumba in januari 1961. Aan de voet van de masten wordt een informatiepaneel geplaatst met de historische speech van Lumumba bij de Congolese onafhankelijkheid.
Het kunstwerk speelt met verticaliteit en geeft identiteit en structuur aan dit weinig karaktervolle en versnipperde plein. Het markeert de ingang van de Matonge-wijk, spreekt jongere generaties aan en kan een ankerpunt en ontmoetingsplek worden voor de Brusselaars.
Lydia Mutyebele, Schepen van Gelijke Kansen: De Stad Brussel moedigt de instandhouding van het collectieve geheugen en de sociale en historische herbestemming van haar gemeenschappen ten zeerste aan. Dit kunstwerk maakt deel uit van de continuïteit van de inhuldiging van het plein in 2018 en van de strijd voor de dekolonisatie van de openbare ruimte en de verzoening van de gemeenschappen onder leiding van de Stad. Met 'Les Isolés' zal Nelson Louis zijn stempel drukken op de Belgisch-Congolese geschiedenis".
Delphine Houba, Schepen van Cultuur: Het opzetten van een participatief proces om de openbare ruimte aan te kleden komt overeen met mijn wens om het publiek te betrekken bij het creatieve en artistieke proces in het algemeen. Door te kiezen voor een geluidswerk met medewerking van de bewoners van de wijk Fontainas geeft het Comité d’Art Urbain van de Stad Brussel perfect gestalte aan deze culturele democratisering waar ik voor pleit. Dit geldt ook voor het Lumumba-plein. De dekolonisatie van de openbare ruimte is een subtiel proces dat moet worden begeleid door verenigingen en onderzoekers in postkoloniale studies.
