STAD BRUSSEL NOEMT STRAAT NAAR VROUWENRECHTEN ADVOCATE EN MOEDER VAN SOCIAAL EUROPA ELIANE VOGEL-POLSKY

Op de grens van Laken met Jette, tussen de Emile Delvastraat en de Steylsstraat, worden binnenkort in het kader van een inbreidingsproject drie nieuwe straten aangelegd. Drie nieuwe straten aanleggen, dat betekent drie nieuwe straatnamen toekennen. Stad Brussel koos er deze keer voor een monument van een vrouw te eren: Eliane Vogel-Polsky krijgt een straat naast de zeer toepasselijke Emancipatiestraat en de Gelijke Rechtenstraat.

Eliane wie?

De naam Eliane Vogel-Polsky doet misschien niet direct een belletje rinkelen, een snelle zoekactie online maakt meteen duidelijk hoezeer haar invloed vandaag nog reikt. Gedurende haar hele leven engageerde Eliane zich voor de verdediging van de rechten van vrouwen en arbeidsters.

Eliane Vogel-Polsky wordt geboren in 1926 in Gent. Ze verhuist op jonge leeftijd naar Brussel waar ze school loopt in het Emile Jacqmain lyceum in het centrum van de stad. In 1950 studeert Eliane af als Dokter in de Rechten aan de ULB. Ze verdiept zich voornamelijk in het sociaal en Europees recht, een combinatie die haar verdere pad kenmerkt. Tijdens haar studentenjaren vertoeft ze net zoals vele intellectuelen en artiesten in die tijd vaak in het Goudblommeke van Papier.

Het is via haar studies dat Eliane geconfronteerd wordt met de ongelijke behandeling van vrouwen inzake arbeidsomstandigheden. Begin jaren 60 start ze met het afnemen van enquêtes over de werkomstandigheden van mannen en vrouwen. In haar rapporten omschrijft ze de "totale onwil van de samenleving om meisjes te integreren in een proces van opvoeding en vorming identiek aan die van jongens om hen dezelfde professionele keuzemogelijkheden te openen”. Haar onderzoeken voeden haar engagement en haar wil om de ongelijkheden en discriminaties jegens vrouwen aan te vechten. Ze gaat actief op zoek naar een zaak die ze kan verdedigen voor het Europees Hof van Justitie maar vangt vaak bot. Veel arbeidsters blijken te veel schrik te hebben om hun werk te verliezen.

Het arrest Defrenne tegen Sabena

Op basis van artikel 119 van het Vedrag van Rome, die voorzag in het principe van gelijkheid van loon tussen mannelijke en vrouwelijke arbeiders voor hetzelfde werk, brengt ze in 1976 een zaak voor het Europees Hof van Justitie: de zaak Defrenne tegen Sabena. De aanklacht heeft betrekking op de ongelijkheid van loon en de verplichting voor vrouwen om op onbetaald pensioen te gaan vanaf hun 40 jaar. Het is dankzij dit arrest dat het Hof erkent dat artikel 119 een individueel recht creëert dat direct ingeroepen kan worden voor rechtbanken in eender welke lidstaat van de EU. Individuen mogen het respect eisen van dit artikel, niet enkel door de staten en diens overheden maar ook in elke collectieve arbeidsovereenkomst of privé-contract. De Defrenne-arresten gelden vandaag als sterk symbolische en constitutieve arresten van het Europees recht. Eliane Vogel-Polsky wordt sindsdien omschreven als één van de moeders van sociaal Europa.

Meer vrouw op straat

Aan de hand van de hashtag #meervrouwopstraat lanceerde Stad Brussel begin dit jaar, samen met Sofie Lemaire, een oproep aan de Brusselaar om verhalen te delen over vrouwelijke helden die een plek verdienen in het straatbeeld.

Khalid Zian
Schepen bevoegd voor Gelijke kansen in Brussel (PS)

Deze lijst met suggesties, in combinatie met de bestaande namen uit het Actieplan voor de Gelijkheid tussen mannen en vrouwen, zijn instrumenten die ons toestaan om de vervrouwelijking van de openbare ruimte te realiseren in Brussel. 

Van alle straten op het Brussels grondgebied met een personennaam, is 85% mannelijk en slechts 15% vrouwelijk. Eén van de vrouwen die door de Brusselaars naar voor geschoven werd, was Eliane Vogel-Polsky.

Het initiatief wordt gesteund door het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen dat in 2007 een boek publiceerde over Eliane’s verwezenlijkingen.

Liesbet Stevens,
adjunct-directeur van het instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen

Straatnamen zetten de bijdragen die mensen leverden aan onze maatschappij in de verf. Tal van vrouwen hebben fantastische zaken gerealiseerd en het is dan ook belangrijk dat daar in de openbare ruimte meer aandacht voor komt. Dit initiatief draagt daartoe bij en erkent de grote verdienste van Eliane-Vogel Polsky.

Ans Persoons (Change.Brussels),
schepen van Stedenbouw belast met de benaming van de openbare ruimte

De keuze om Eliane Vogel-Polsky een plek te geven in de publieke ruimte was snel gemaakt. Haar straat herinnert ons aan een strijd voor rechten die we vandaag als evident beschouwen, maar ook aan een strijd die nog steeds woedt.

Volgens de laatste gegevens van Eurostat, die dateren uit 2015, verdienen Europese vrouwen gemiddeld immers nog steeds 16,3% minder dan mannen, en dat voor hetzelfde werk. Deze cijfers tonen aan dat er nog werk is.

Ans Persoons

Met de Eliane Vogel-Polskystraat, de Emancipatiestraat en de Gelijke Rechtenstraat vereeuwigen we daarom niet alleen Eliane en haar engagement voor gelijke verloning maar elke vrouw en elke man die zijn of haar stem gebruikt om gelijkheid af te dwingen, zij het op straat of in een rechtbank.

Bronnen 

• Laura Mercier, "Eliane Vogel-Polsky, mère de la fragile Europe sociale", 7 februari 2018: https://www.taurillon.org/eliane-vogel-polsky-mere-de-la-fragile-europe-sociale

• Eliane Gubin, "Eliane Vogel-Polsky, een vrouw met overtuiging",
  instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, Brussel, 2007:
  https://igvm-iefh.belgium.be/sites/default/files/downloads/13%20-%20Vogel-Polsky_NL.pdf

Foto: ©Private Collectie
Eliane Vogel-Polsky, midden jaren '60