Werkkamer van Edmond van Eetvelde na 100 jaar opnieuw in originele staat
Maandag 7 juli 2025
KabinetAnsPersoons_Hotel%20Van%20Eetvelde_4.jpg)
Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed, en Sarah Lagrillière, adjunct-directrice-generaal van urban.brussels, brachten vandaag een bezoek aan de werkkamer van Edmond van Eetvelde. Na een afwezigheid van een eeuw is de werkkamer in zijn kantoor in Brussel in zijn oorspronkelijke staat uit 1900 hersteld, want de onderdelen ervan leken voorgoed verloren. Dankzij een uitzonderlijke bruikleen bij een private verzamelaar, de aankoop van een bronzen standbeeld en de samenwerking tussen verschillende Brusselse instellingen werden de historische stukken uit het kantoor teruggevonden. Het project illustreert de erfgoedambities van het Brussels gewest, want sinds de zesde staatshervorming is het gewest opnieuw verantwoordelijk voor het roerend cultureel erfgoed op haar grondgebied.
"De reconstructie van het kantoor van Edmond van Eetvelde laat zien dat Art Nouveau een totale kunstvorm is. Architectuur en meubilair gaan hier hand in hand samen. We moeten ons Brussels erfgoed bewaren en in de kijker blijven zetten, want ook meubilair en kunstobjecten maken deel uit van ons collectieve verleden. Dit project, dat tot stand kwam dankzij de samenwerking tussen openbare en privé-instellingen, toont aan hoe we onze geschiedenis opnieuw tot leven kunnen brengen," zegt Ans Persoons, staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed.
Op basis van historische foto’s
Een ruimte die meteen in het oog springt in het kantoor van Edmond van Eetvelde is zijn werkkamer, een toonbeeld van de stijl van Victor Horta. Sinds 2023, het Jaar van de Art Nouveau, had het Brussels gewest de ambitie om de werkkamer volledig naar zijn originele staat van in 1900 terug te brengen. Dankzij de inspanningen van urban.brussel en op basis van historische foto's (zie hieronder) werd de ruimte waarin Edmond Van Eetvelde zijn werkuren doorbracht geleidelijk aan in oorspronkelijke staat hersteld.
Het exotische houtwerk, de lambrisering en de roze marmeren en vergulde bronzen schouw zijn nog steeds aanwezig, net zoals honderd jaar geleden. In het kantoor vind je ook een reproductie van een schilderij van Germaine van Eetvelde, boekenkasten met talloze oude boeken, Chinese vazen, een opgezette uil en een reproductie van een Chinese zijden doek die nu (in slechte staat) wordt bewaard in het Hortamuseum. Alle aanwezige meubels werden gerestaureerd door ambachtslieden Christian Copet, Olivier Delroise en Xavier De Vuyst, en het KIK heeft diepgaand onderzoek gedaan naar het originele wandbehang, met het oog op deze reconstructie.
Sinds juli 2022 is het Brussels gewest eigenaar van het gebouw aan de Palmerstonlaan 2 in de stad Brussel, beter gekend als het kantoor van Edmond van Eetvelde. Het gebouw waarin dat dienstdeed als het kantoor van van Eetvelde, grenst aan het alom gekende Hotel van Eetvelde, dat erkend is UNESCO-werelderfgoed. Beide gebouwen zijn van de hand van de wereldberoemde art-nouveau-architect Victor Horta
KabinetAnsPersoons_Hotel%20Van%20Eetvelde_2.jpg)
KabinetAnsPersoons_Hotel%20Van%20Eetvelde_5.jpg)
KabinetAnsPersoons_Hotel%20Van%20Eetvelde_1.jpg)
KabinetAnsPersoons_Hotel%20Van%20Eetvelde_6.jpg)
KabinetAnsPersoons_Hotel%20Van%20Eetvelde_3.jpg)
Twee Victors: Horta en Rousseau
Welke elementen vind je terug in het kantoor van Edmond van Eetvelde:
- Het originele bureau staat terug op zijn plaats: na een eeuw afwezigheid is het persoonlijke bureau van Edmond van Eetvelde, op maat gemaakt door Victor Horta, teruggevonden dankzij de Nederlandse verzamelaar Frédérik Erens. Hij heeft aangeboden om het voor een periode van minstens vijf jaar uit te lenen aan het gewest. Het samenspel van het meubel met de originele houten lambrisering is opvallend.
- Een bronzen beeld van de hand van Victor Rousseau staat terug op zijn plek: Dankzij de oplettendheid van de conservator van het Hannonhuis is een kopie van het beeld “Le Liseur” of “La Méditation” van Victor Rousseau, dat te zien was op foto's uit 1900, op een openbare veiling in Berlijn gevonden. Het object werd schoongemaakt en gerestaureerd door restaurateur Philippe Wauters en kreeg een nieuwe marmeren sokkel.
- Een uitzonderlijke bruikleen van het Hortamuseum: ter gelegenheid van een fotoreportage zullen de vergulde koperen haardijzers van Horta, die normaal in het Hortamuseum worden bewaard, voor het eerst in decennia tijdelijk worden teruggeplaatst voor de monumentale open haard van het kantoor.
Een actief erfgoedbeleid met beperkte middelen
De reconstructie van 'roerende goederen' past volledig in de uitvoering van het nieuwe cultuurbeleid van het Brussels gewest (musea, roerend en immaterieel cultureel erfgoed). Het gewest verwierf deze bevoegdheid in 2014 na de zesde staatshervorming.
Concreet rust het erfgoedbeleid van Brussels gewest op de volgende krachtlijnen:
- documentatie en verspreiding via de online-inventaris die toegankelijk is op de website collections.heritage.brussels;
- het bewaren van gewestelijke goederen en collecties in gewestelijke opslagplaatsen en het promoten ervan bij het grote publiek. Voorbeelden zijn: de gevel van het Hotel Aubecq, archeologische collecties, of de collectie Gillion-Crowet, waarvan het gewest eigenaar is geworden en die momenteel wordt beheerd door de KMSKB.
- een beleid van aankopen van uitzonderlijke werken, voornamelijk hedendaagse;
- en ten slotte promotie via partnerschappen en bruiklenen, zowel met openbare instellingen als met privéverzamelaars.
Op dit moment bevat de openbare website voor de inventaris van het roerend cultureel erfgoed in het Brussels Gewest meer dan 25.700 geïllustreerde en geïdentificeerde objecten (op een totaal van 66.600 objecten die in de niet-openbare beheersdatabank zijn opgenomen) en worden 90 instellingen online weergegeven (religieuze, museale, gemeentelijke en gewestelijke collecties, werken in openbare ruimten enz.).
Bij gebrek aan specifiek toegewezen budgetten steunt dit beleid voor de herwaardering van roerend en immaterieel erfgoed voornamelijk op erkenningen, partnerschappen, bruiklenen, samenwerkingsverbanden en occasionele aankopen. Het voorbeeld van het kantoor van Edmond van Eetvelde toont echter aan in welke mate die synergieën zinvol zijn en impact hebben: ze maken het mogelijk om vergeten stukjes uit ons gemeenschappelijk erfgoed te laten herleven.
Hotel van Eetvelde & Lab-An
Monumentale glaspartijen, kleurrijke glas-in-loodramen, smeedijzeren bogen, gebeeldhouwd houtwerk, afgeronde balkons, bloemendetails... alle elementen die de art-nouveau-architectuur belichamen zijn in overvloed terug te vinden in het Hotel van Eetvelde. Het is een totaalwerk waarin architectuur en meubilair een geheel vormen.
Sinds de aankoop van het kantoorgebouw van Edmond van Eetvelde, dat grenst aan het Hotel van Eetvelde, hebben Urban.brussels en Patrimoine & Culture zich ingezet om dit uitzonderlijke erfgoed open te stellen voor het publiek. Dat werk is uitgemond in Lab-An, een interpretatieruimte gewijd aan de Art Nouveau in Brussel.
Het Lab-An verwelkomt het hele jaar door bezoekers en biedt hun inzicht in de kenmerken van de Brusselse Art Nouveau, de architecturale geschiedenis van de site en de historische rol van, Edmond van Eetvelde, een belangrijke speler in het Belgische koloniale verleden. Op die manier is het kantoor van Edmond van Eetvelde een plek waar de geschiedenis aan bod komt en er een kritische dialoog over erfgoed gevoerd wordt.
“Urban is erg blij met deze ontdekkingen en partnerschappen, die een opmerkelijk cultureel erfgoed in de schijnwerpers zetten. Ze dragen bij aan de implementatie van de nieuwe culturele bevoegdheden die het gewest in 2014 heeft gekregen, namelijk het museumbeleid en het roerend erfgoed”, aldus Sarah Lagrillière, adjunct-directrice-generaal van urban.brussels.